Einde aan decentrale selectie oftewel numerus fixus?

Komt er een einde aan decentrale selectie? De minister wil in de toekomst loten weer toestaan. Een enkele opleiding schaft de numerus fixus nu al af. Wat betekent dit allemaal?

Waarom numerus fixus oftewel decentrale selectie?

Voor een aantal opleidingen is er veel belangstelling. Een voorbeeld daarvan is geneeskunde. Maar ook andere opleidingen op hbo en wo niveau trekken veel studenten. Studenten opleiden is duur. Het collegegeld dekt de kosten lang niet. Alle studenten in Nederland krijgen subsidie in de vorm van korting op het lesgeld, tenminste als deze opleiding door de minister erkend is. Maar het aantal lesplekken is niet overal onbeperkt. Soms zijn er te weinig lesplaatsen om alle studenten toegang te geven. Dan gaan de opleidingen selecteren. De meeste opleidingen selecteren overigens niet. Studenten die deze opleidingen willen volgen doen ‘slechts’ een studiekeuzecheck.

Wat is numerus fixus?

Het voorbeeld van geneeskunde is heel duidelijk. Veel jongeren willen dokter worden. De belangstelling is groter dan de behoefte aan artsen. Daar komt dan nog bij dat deze opleiding een hoge kwaliteit van onderwijs nodig heeft. Dat maakt de opleiding extra duur. De minister staat dus maar een beperkt aantal plekken beschikbaar voor de opleiding geneeskunde. En vol is vol.
Sinds drie jaar mag een opleiding zelf bepalen welke studenten volgens hen het meest geschikt zijn om de beperkte hoeveelheid lesplekken te bezetten. De opleidingen letten op persoonlijkheid, motivatie en en cijfers / intelligentie. De centrale selectie (loting) is afgeschaft. Er is nu decentrale selectie.

Nadelen decentrale selectie

De loting van vroeger betekende een soort willekeur. Je had meer kans ingeloot te worden als je hoge cijfers had. Maar toch bleef het letterlijk ‘een lot uit de loterij’. Loting is om die reden afgeschaft.
Toch heeft decentrale selectie ook een flink aantal nadelen. Heel opvallend is dat de groep studenten die het meest geschikt lijken vooral bestaat uit ‘witte meisjes’.  Voor jongens en voor studenten met een andere culturele achtergrond blijkt het lastiger door de decentrale selectie te komen. Deze situatie is natuurlijk ook onwenselijk.

Voorbereiden op decentrale selectie.

Daar komt nog bij dat er een nieuw soort ongelijkheid is ontstaan. Er zijn steeds meer bureaus die leerlingen ‘bijles’ geven zodat ze goed door de decentrale selectie komen. Maar deze ondersteuning is duur, niet iedereen kan dat betalen. En het is natuurlijk oneerlijk dat kinderen van rijkere ouders meer kansen hebben op een lesplek dan kinderen uit armere gezinnen.

Een einde aan decentrale selectie omdat er ongewenste effecten aan kleven?

In onderwijsland gaat men zich nu beraden op alternatieven. Voor de zomer komt de minister met een plan. Universiteiten blijven werken aan het verbeteren van de criteria voor decentrale selectie. Maar de loting opnieuw invoeren komt ook aan de orde. Verschillende organisaties zoals de Vereniging Samenwerkende Nederlandse Universiteiten VSNU maar ook studentenorganisaties reageren voorzichtig positief. Loting komt misschien in de toekomst weer in enige vorm terug. Want in onderwijsland vinden velen de effecten van decentrale selectie toch echt niet positief.

Meer geld voor onderwijs?

Decentrale selectie wordt soms ook om een andere reden afgeschaft. Een voorbeeld is de opleiding Voeding en Gezondheid van Wageningen University. Deze opleiding had ook een decentrale selectie procedure. Die was ingesteld omdat er zóveel vraag naar de opleiding was dat de kwaliteit van het onderwijs in het geding kwam. Arbeidsplaatsen waren en zijn er meer dan voldoende voor afgestudeerden. Maar het handhaven van de kwaliteit maakte kleinere klassen en meer begeleiding nodig. Dit spanningsveld is nu opgelost. Er zijn extra middelen beschikbaar gesteld en er zijn extra faciliteiten gekomen. Deze opleiding hoeft nu niet meer te selecteren. Iedereen met het juiste profiel is weer toelaatbaar. Een mooi voorbeeld van hoe extra geld voor het onderwijs kan helpen.

Lees meer

Er verschijnen regelmatig artikelen over dit onderwerp in de pers. Volg dit via de Facebookgroep ouders en studie.

Volkskrant, loting mag weer
Trouw, loting weer invoeren?
Medisch contact, Kans op lesplek geneeskunde groter dan gedacht
Volkskrant, numerus fixus opleidingen niet vol
Beste opleidingen op het gebied van gezondheid