Je kind helpen bij studiekeuze? Dit moet je weten!

Zelfs als je geen invloed wilt op de studiekeuze, is het belangrijk om je kind hierbij te helpen. Omdat bijna 1 op 3 eerstejaars stopt met de studie. Als ouder/verzorger kun je helpen de kans op een studiestop te verkleinen, maar je kunt deze ook onbedoeld en onbewust vergroten. Je kind helpen bij studiekeuze? Dit moet je weten!

Ouders vaak meer invloed op studiekeuze dan gedacht

Bij voorlichtingen die ik wekelijks geef tijdens ouderavonden op scholen vraag ik of leerlingen en ouders denken dat de invloed van ouders op de studiekeuze groot of klein is. Wie denkt ‘groot’ gaat dan staan, wie denkt ‘klein’ blijft zitten. De eerste groep is altijd flink kleiner dan de tweede. Terwijl de eerste het goed heeft.

Stimulans of gevoelde druk vanuit het thuisfront vergroten de kans op uitval

Ouders hebben vaak onbedoeld meer invloed dan ze denken en meer dan hun kind in de gaten heeft. Waar jij wel en niet over praat en hoe jij daarover praat heeft invloed op hoe jouw kind kijkt naar de wereld, en dus ook op hoe jouw kind kijkt naar studeren en naar verschillende studies.

Invloed van ouders op studieuitval

Stimulans of gevoelde druk vanuit het thuisfront vergroten de kans op uitval, schrijven onderzoekers in dit rapport over ‘studentsucces’. Verderop in dit artikel geef ik tips om je kind te begeleiden bij de de studiekeuze. Om dit zo goed mogelijk te kunnen doen, is het belangrijk om eerst kijken hoe je jouw kind onbedoeld kunt beïnvloeden en druk kunt laten voelen. Dit gebeurt makkelijker dan je denkt. Hieronder beschrijf ik hoe ik dit per ongeluk heb gedaan bij onze dochters. Bij het keuzeproces kun je als ouder invloed hebben op:

• Studierichting
• Studieniveau
• Stad waar de studie wordt gevolgd
• Het moment van studiekeuze

Onbewuste invloed op studiekeuze

Veel ouders willen hun kind vrijlaten in de studiekeuze en deze niet beïnvloeden. Mijn levenspartner en ik ook. Maar toen onze oudste dochter een paar jaar geleden zei dat ze aan biologie dacht, besefte ik dat wij per ongeluk toch veel invloed hadden.

Wij studeerden allebei jaren geleden biologie. Ik koos een andere afstudeerrichting en werkte nooit in dat vakgebied en mijn partner werkt hier al jaren niet meer in. Toch praatten wij daarover meer en enthousiaster met onze dochters dan over andere schoolvakken. Dit had ongetwijfeld invloed op hoe zij daarnaar kijken. Uit onderzoek blijkt dat het zogenoemde ‘ontbijttafel-effect’ ervoor zorgt dat jongeren relatief vaak eenzelfde studierichting kiezen als hun ouders.

Invloed op de studiekeuze van je kind beperken

Ook zonder dit uit te spreken kunnen wij onze kinderen beïnvloeden in hun keuze. Omdat wij zelf bepaalde studies interessanter en nuttiger vinden dan andere. Hierdoor stralen wij bij elke studie iets anders uit, ook zonder dit uit te spreken.

Dit heeft invloed omdat veel jongeren onbewust hun ouders/verzorgers trots willen maken. Er zijn ook jongeren die zich juist willen afzetten en zo onbewust hun keuze laten beïnvloeden.

Je kunt je kind hiermee zo bewust mogelijk laten omgaan door te vragen of hij/zij wil nadenken over hoe de studiekeuze kan worden beïnvloed door wat jullie als ouders/verzorgers en ook anderen hiervan vinden. Vertel hierbij dat jullie op verschillende studierichtingen mogelijk anders kunnen reageren door jullie eigen voorkeuren en interesses.

Onbewuste druk op studieniveau

Wij hebben het met onze dochters nooit over hbo-opleidingen, besefte ik toen ik werkte aan een project van het ministerie van Onderwijs om vwo-ers beter te laten oriënteren op hbo-opleidingen. Wij vonden niet dat zij een universitaire studie moesten kiezen, maar dat was wel het enige waar zij naar keken.

Misschien denken onze dochters niet aan hbo omdat wij het daar nooit over hebben, en wij vaak enthousiast vertellen over onze universitaire studie, bedacht ik toen. Zo hebben wij denk ik onbewust en onbedoeld druk uitgeoefend.

Stad waar de studie wordt gevolgd

Vind jij het een goed idee als jouw kind op kamers gaat of heb je liever dat jouw kind thuis blijft wonen? Hoe jij hierover praat kan grote invloed hebben op waar jouw kind gaat studeren, en hiermee op hoe jouw kind de studietijd beleeft en ook op studieresultaten. Omdat op kamers gaan vaak positieve invloed heeft, raad ik aan om samen ook Open dagen te bezoeken van onderwijsinstellingen in steden waar de kamernood en prijzen minder hoog zijn.

Moeten kiezen of een tussenjaar?

Vind je het belangrijk dat je kind gaat studeren en is hij/zijn weinig gemotiveerd, dan kan ik me voorstellen dat een tussenjaar geen goed idee lijkt. Maar let op: aansporen tot studeren als je kind hiervoor niet gemotiveerd is, vergroot de kans op een uitval.

Onderzoekers van Hogeschool Arnhem Nijmegen voerden intensieve gesprekken met studiestoppers. Zij schrijven in hun rapport: ‘Studenten zijn nog niet altijd klaar voor het maken van een studiekeuze… Pushen leidt vaak tot verkeerde keuzes. Keuze maken vanuit negatieve overwegingen (ik wilde niet een heel jaar niks doen) is niet verstandig…’ ‘

Ouders hebben een hele belangrijke rol, zowel positief (open gesprek voeren, jongeren moet zelf de keuze maken) als negatief (nu moet je kiezen)… (onderzoekers Hogeschool Anhem Nijmegen)

Kijk samen met je kind naar mogelijkheden en kansen die een tussenjaar kan geven voor een betere overstap naar een vervolgopleiding, en hoe risico’s hierbij kunnen worden beperkt.

Je kind helpen bij studiekeuze

Veel jongeren vinden een studiekeuze lastig en spannend. Een goede keuze maken vergt tijd, maar dit hoeft geen reden te zijn voor een tussenjaar. Probeer je kind te enthousiasmeren om op tijd aan de slag te gaan met oriënteren. Bekijk aan het begin van het schooljaar voorafgaand aan het eindexamenjaar wanneer er open dagen zijn bij verschillende onderwijsinstellingen en hoe je deze, ook als ouder, goed kunt voorbereiden.

Stel je kind voor om samen een open dag te bezoeken en daar een leuke dag van te maken, met ook een bezoekje aan het centrum van de stad. Stel je kind vragen over wat je op de open dag samen hebt gezien en gehoord. Vraag wat hij/zij daarvan wel en niet interessant en leuk vond en hoe dit komt. Zo help je het keuzeproces op gang te brengen.

Wat wil je kind?

Weet je jouw kind niet wat hij/zij wil? Vraag dan eens waar hij/zij van droomt als alles zou kunnen. De meeste jongeren kunnen hier niet direct antwoord op geven, maar dit kan wel het denkproces in gang zetten.

Sommigen hebben een droom die ze nog niet durfden uit te spreken. Zelfs als je denkt dat die onlhaalbaar is, is het goed om hier serieus naar te kijken. Iets gaan studeren dat meer zekerheid biedt, terwijl je in je hart iets anders wilt, vergroot te kans op studieuitval of spijt later in de loopbaan.

Wensen laten onderzoeken

Laat je kind goed onderzoeken wat er allemaal nodig is om iets wat hij/zij graag wil te realiseren. Raad aan om contact te zoeken met mensen die al iets doen in die richting en hen te vragen wat zij lastig vonden en vinden. Dit kan helpen om eerste stappen te zetten en een goed beeld te krijgen van de haalbaarheid van die wens.

Blijkt dit lastiger dan gedacht, dan kan dit er ook voor zorgen dat je kind zelf besluit om andere mogelijkheden serieus te gaan bekijken. Misschien is een deel van die droom, of iets wat hierop lijkt, wel te realiseren met een bepaalde opleiding.

Helpen drijfveren en interesses te ontdekken

Praat met je kind over wat hij/zij leuk vond toen hij of zij nog klein was. En vraag of het problemen ziet in jullie omgeving of de wereld die hij/zij zou willen helpen oplossen. Dit kan helpen om interesses en drijfveren te ontdekken.  Op internet zoeken naar studies die daarmee te maken hebben kan zorgen voor goede ideeen.

Vraag ook hoe belangrijk jouw kind het vindt om na de opleiding een baan te kunnen krijgen met een goed salaris. Kijk naar beroepen en baankansen in verschillende sectoren en hoe je hiermee rekening kunt en wilt houden bij studiekeuze.

Opleidingen wegstrepen en helpen verdiepen

Systematisch zoeken naar opleidingen op internet is nuttig voor elke studiekiezer. Wegstrepen wat niet leuk lijkt en hierbij een lijstje make van studies die wel interessant lijken, helpt ook voor jongeren die niet weten wat ze willen.

Is er een voorkeur voor een of enkele opleidingen, dan is het belangrijk om te gaan verdiepen in de inhoud en opzet daarvan, en deze te vergelijken met andere opleidingen. In de artikelen waar de twee links in voorgaande zin naar verwijzen beschrijf ik hoe studiekiezers dit goed en zo makkelijk mogelijk kunnen doen, en hoe je hierbij kunt helpen als ouder/verzorger.