Meehelpen de voedselcrisis op te lossen

‘Ik wil meehelpen de voedselcrisis op te lossen. Dat is mijn passie’, zegt Helena Posthumus. ‘Als meisje ontmoette ik een echtpaar dat in Tanzania waterputten bouwde. Dat greep me… dat wou ik gaan doen’. 

Helena Posthumus ‘Op mijn veertiende ontmoette ik een echtpaar dat in Tanzania waterputten bouwde. Dat greep me… dat wou ik gaan doen’. Nu werk ik samen met de EU, de Afrikaanse Unie en Europese universiteiten aan de levensomstandigheden in Afrika’.

Ik kende niet zoveel studie of beroepen

‘Ik ben opgegroeid in een klein dorpje in Friesland. Ik kende beroepen als bakker of leraar. Veel verder kwam ik eigenlijk niet. Totdat ik dat echtpaar ontmoette dat in Afrika werkte. Dat is me altijd bijgebleven. Arme mensen helpen… avontuur… Dat leek me wel wat. Mijn ouders hebben niet gestudeerd. Niet dat dit een probleem was hoor. Maar daardoor konden zij niet echt adviseren en moest ik zelf alles uitzoeken. Ik zocht naar een studie die iets met milieu of het buitenland te maken had. 
Toen ontmoette ik via mijn zus een student die Tropisch Landgebruik deed in Wageningen. Die opleiding bestaat nog steeds, maar heet nu Internationaal land- en Watermanagement. Bij een open dag van deze opleiding voelde ik echt een klik. Dit was het. Op het allerlaatste moment heb ik hiervoor gekozen en ging ik op kamers in Wageningen. Toen ik aan mijn studie begon had ik nooit kunnen dromen dat ik ooit zou kunnen doen wat ik nu doe. Als iemand me weleens vroeg: ‘wat wil je later worden’, kon ik daar niet echt antwoord opgeven. Maar tijdens en na de studie kwamen er elke keer nieuwe vragen in me op en waar ik antwoord op zocht, en telkens kon ik zo weer bijleren. Mijn expertise kon ik verbreden en iedere keer een stapje verder komen’.

Meehelpen de voedselcrisis op te lossen, natuur én avontuur

‘De achterliggende gedachte van mijn opleiding was de leefomstandigheden van mensen te verbeteren door duurzame landbouw. Dat was ook mijn doel. Maar daarnaast trok het avontuur me. 
In het begin was ik vooral bezig met het bedenken van technische oplossingen voor allerlei problemen rondom tropische landbouw. Maar, zeker na mijn stage in West -Afrika, ging ik me steeds meer afvragen WAAROM mensen iets doen. Of juist niet doen. Technische oplossingen werken niet altijd. Maar hoe komt het nou dat technische oplossingen niet altijd dé oplossingen zijn. Ik ging me verdiepen in sociologie en economie. Want dat was het mooie van studeren in Wageningen… als je bepaalde vakken interessant vond kon je die ook kiezen’.

Wat doen boeren en waarom doen ze wat ze doen?

Na mijn afstuderen heb ik eerst gewerkt als onderzoeksassistent en ik heb meegeholpen met het onderwijs op de universiteit. Het liefst was ik meteen naar Afrika gegaan. Maar dat lukte niet. Ik was pas 23 en moest eerst meer levenservaring opdoen. Toen kreeg ik de mogelijkheid om te promoveren. Ik heb onderzoek gedaan naar de werkwijze van boeren in Peru, met name hoe boeren omgaan met erosie in de Andes gebergte. Waarom doen boeren wat ze doen? En waar zijn er verbetermogelijkheden?
Promoveren doe je als je echt verder wilt in de wetenschap. Je gaat zelf onderzoek doen maar je wordt hier ook goed in begeleid. Mijn promotieonderzoek in Peru sprak me erg aan en was en mooie basis om verder te gaan. Na mijn promotie wilde ik eigenlijk wel wat meer ervaring opdoen met de landbouw binnen Europa, want daar werd me vaak naar gevraagd door boeren in Peru en West-Afrika. Ik kreeg een baan aan een universiteit in Groot-Britannië. Daar heb ik een aantal jaren onderzoek gedaan heb naar landbouw en waterbeheer, en hoe boeren met overstromingen omgaan. Ik had wel een tropische studie gedaan, maar veel hiervan kon ik ook in Europa gebruiken, zo ontdekte ik. En die kennis nam ik ook weer mee.

Meehelpen de voedselcrisis op te lossen, economisch beleid ontwikkelen

Afrika bleef echter trekken. Ik ben dus weer van baan gewisseld en heb ruim 10 jaar allerlei projecten gewerkt waarin we probeerden wetenschappelijke kennis toe te passen. Projecten gericht op landbouw en economische ontwikkeling, die als doel hadden honger en armoede in Afrika te bestrijden. Boeren in Afrika staan voor een grote uitdaging door klimaatverandering en ze hebben vaak geen toegang tot hulpmiddelen, zoals voorlichting, goed zaad of kunstmest. Ook is het vaak moeilijk voor hen om hun producten voor een eerlijke prijs te verkopen. Daar wil de EU gelukkig ook iets tegen doen. De Europese Commissie is opgedeeld in een soort ‘ministeries’ die allemaal een eigen taak hebben. Er is ook een ‘ministerie’ voor ontwikkelingssamenwerking. Zij geven geld voor programma’s die als doel hebben om duurzame landbouw te verbeteren. Dit ministerie werkt nauw samen met organisaties in Afrika, onder andere, de Afrikaanse Unie’.

Kennis bij elkaar brengen en toepassen in Afrika

‘Dat ‘ministerie’ voor ontwikkelingssamenwerking houdt zich onder andere bezig met klimaat, voedselzekerheid en landbouw. De Europese Commissie maakt politieke keuzes. Op basis daarvan wordt er naar oplossingen gezocht door de mensen die werken op het ‘ministerie’. Ik geef nu leiding aan een programma waarbij we dit ministerie helpen in het maken van keuzes op basis van kennis die er al is. We ondersteunen onderzoek op deze thema’s, maar ook Afrikaanse organisaties die zich hier mee bezig houden. Over deze onderwerpen is er heel wat kennis bij de verschillende universiteiten in Europa en Afrika. In ons programma proberen we die kennis te bundelen en te communiceren naar de EU en de Afrikaanse Unie. Ik werk dus met veel ‘partijen’: de EU, de Afrikaanse Unie, Europese universiteiten maar ook verschillende Afrikaanse organisaties. Door de krachten en aanwezige kennis te bundelen kunnen we samen veel verder komen’.

Ik wil meehelpen de voedselcrisis op te lossen. Die voedselcrisis is enorm

‘Die samenwerking is ook hard nodig. De voedselcrisis in Afrika is enorm. Door klimaatverandering mislukken er oogsten. Er zijn overstromingen en periodes van droogte waardoor landbouw enorm lastig wordt. Door de oorlog in Oekraïne is graan schaars en duur geworden. En de bevolkingsgroei maakt het probleem nog groter’.

Kennis delen is ontzettend belangrijk

‘We moeten NU iets doen. Wat zijn NU de feiten? Waar kunnen we NU al een brug slaan tussen alle partijen die mee kunnen helpen aan oplossingen? Hoe vertalen we politieke keuzes naar uitvoering? Hoe brengen we de belangrijkste groepen bij elkaar? Dat zijn natuurlijk organisaties als de EU en de Afrikaanse Unie, maar ook de wetenschappers en vooral ook de boeren van Afrika zelf. Er zijn echt wel kansen in Afrika. Om die goed te benutten moeten we zoveel mogelijk samen optrekken. Ik vind het bijzonder dat ik me daar nu voor mag inzetten’.