Student met ADHD. Ze doen het niet expres

Nicole Hoogenboom is moeder en tevens coach voor ouders van kinderen met autisme en/of AD(H)D. Een van haar kinderen heeft ADHD. Ik heb haar tips gevraagd over hoe om te gaan met een jongere met ADHD. Moeiteloos schudt ze de onderstaande tips en kenmerken van een student met ADHD uit haar mouw. En ze zegt erbij: ‘ze doen het niet expres’. 

Nicole Hoogenboom

Student met ADHD: wat echt opvalt

Ik vraag Nicole wat volgens haar de meest opvallende kenmerken zijn van jongvolwassenen met ADHD. ‘O, dat is niet zo moeilijk om te benoemen, zegt ze. En het zijn vooral jongens die tegen onderstaande zaken aanlopen. Meisjes zijn vaak wat stiller, terughoudender. Bij hen komt een diagnose vaak pas op latere leeftijd duidelijk naar voren.’

Spullen vergeten

‘Als moeder werd ik er echt af en toe gek van dat mijn zoon weer de nodige spullen vergeten was. Geen complete sportuitrusting mee naar het sportveld, niet alle boeken bij zich op school, smartphone thuis laten liggen… een heel scala van dingen die best belangrijk zijn, maar op de keukentafel zijn blijven liggen. Spullen bij elkaar zoeken en houden blijkt lastig.’

Afspraken vergeten

‘Een andere opvallende en heel irritante eigenschap is ‘afspraken vergeten’. Die afspraak kan van alles zijn. Een gezellige afspraak om samen iets te doen of een minder leuke afspraak over het opruimen van de kamer of een andere klus. ‘Oeps, vergeten’, hoor je dan als moeder.’

Dingen kwijtraken

‘Mam, waar zijn mijn sleutels’. ‘Ik weet zeker dat ik mijn telefoonoplader hier neer heb gelegd en nu ligt hij er niet meer. Heb jij hem opgeruimd?’ Moeders zullen dit met een zucht herkennen.

Student met ADHD: Slecht financieel inzicht

‘Jongvolwassenen kunnen als ze studeren veel geld lenen bij DUO. Niet alle studenten hebben inzicht in wat studeren eigenlijk kost. Zo’n 9% van de studenten komt volgens het NIBUD in de problemen. Voor studenten met ADHD is het extra moeilijk financieel overzicht te houden.’

Voor studenten met ADHD is het extra moeilijk financieel overzicht te houden

Boze buiten en agressie bij student met ADHD

‘Studenten met ADHD kunnen soms behoorlijke boze buiten hebben. Soms ontaardt dit zelfs in verbale of fysieke agressie, Niet zo leuk om mee te maken als ouder. Maar ook deze buien ontstaan meestal door het onbegrip van de ander. Iets waar ze dagelijks tegen aan lopen. Het ligt haast nooit aan hun karakter’ ‘

Herkenbaar en inderdaad, ze doen het niet expres

Als ik zo naar Nicole luister herken ik een heleboel. Ik denk dat veel jongvolwassenen worstelen met chaos en overprikkeling in hun hoofd. En dan zie je inderdaad bovenstaande uitingen. Kijk ik zo om me heen op de Campussen en in die grote onderwijsgebouwen, dan begrijp ik heel goed dat er veel op studenten afkomt dat verwarrend en ‘te veel’ kan zijn. Zeker voor jongeren met ADHD. Maar inderdaad, je kunt er niets aan doen als je al die signalen oppikt die je rust verstoren. Dan komen al bovenstaande uitingen vanzelf.

Wat zou je ouders adviseren? Vraag ik Nicole.

Tip 1: Blijf je kind als persoon zien

‘Je kind is niet alleen een  jongvolwassene met een diagnose. Het is vooral jouw kind, geen patiënt. Dit zeg ik overigens ook tegen onderwijsgevenden. Behandel een jongere met ADHD vooral als leerling of student, niet als een ‘probleemgeval’.’

Tip 2: Werk met korte opdrachten

‘Het is voor een (aanstaande) student heel lastig complexe opdrachten uit te voeren. Stel je wilt met je kind naar een open dag. Je zegt: Die en die zaterdag gaan we naar die universiteit en we gaan dan kijken naar opleiding a, b en c. Voor een studiekiezer met ADHD is dit niet te overzien. Ga je als ouder toch naar die drie opleidingen kijken, dan zal de studiekiezer daar achteraf niet veel meer van kunnen ‘reproduceren’. Hij zal een heleboel vergeten zijn. Het is voor hem een grote brei geworden. Veel slimmer is om te zeggen: ‘Heb je zin om zaterdag naar universiteit x te gaan kijken en welke opleiding zou je dan willen zien? Houd het bij één opleiding en bezoek die andere interessante opleidingen een andere keer. Dat kost wel meer tijd, maar op die manier kan de studiekiezer het nog allemaal overzien.’

Tip 3: Begeleid op leeftijdsniveau maar ga er niet van uit dat ze het kunnen

‘Begeleid je kind zoals je elke achttienjarige zou begeleiden. Blijf de student niet als een kind benaderen. Hij is volwassen. Maar ga er niet van uit dat alles dan ook goed gaat. Benader je kind op de wijze die hoort bij zijn leeftijd maar let wel extra goed op of alles dan ook verloopt zoals je hoopt.’

Tip 4: Bespreek regelmatig hoe het gaat met de uitgaven

‘Een student moet natuurlijk leren hoe hij met geld om moet gaan. Hij moet daarin ook eigen verantwoordelijkheid leren dragen. Tenslotte zal hij na afstuderen ook het budget van zijn werkgever op een verantwoorde manier moeten benutten. Maar kijk in het begin wel bijvoorbeeld eens in de twee weken naar de uitgaven. Is het uitgavenpatroon van uw kind zoals hij het bedoelt?’

Student met ADHD: Ze doen het niet expres maar kunnen het jou als ouder wel knap lastig maken

‘Mijn zoon van 23 bezorgt me echt wel grijze haren. Hij is nu, zonder diploma, met zijn derde opleiding gestopt. We hebben al die opleidingen voor hem betaald maar nu wel gezegd dat de geldkraan dicht gaat. Niet omdat we het hem niet gunnen, maar om hem te dwingen goed over zijn gedrag na te denken. Geen makkelijke beslissing om te nemen. Ik merk ook wel dat ouders zich soms wat schamen als ze de opvoeding van hun kind ‘niet aankunnen’. Maar dat is echt niet iets om je voor te schamen. ADHD kun je zien als een belemmering, die deels genetisch bepaald is. Ook deze kinderen wil en moet je begeleiden naar volwassenheid. Maar het is belangrijk ze daarbij niet ‘te laten zwemmen’. Houd contact met je kind al is hij volwassen.’

Hulptroepen op hbo en universiteit

Als een student een belemmering of een beperking heeft, is het belangrijk dat hij op tijd begeleiding vraagt door of via de studentendecaan. Dat is echt niet iets om je voor te schamen. Het is juist een teken van kracht om te beseffen dat je als student extra begeleiding nodig hebt. Studentendecanen en studieadviseurs vinden het ook belangrijk dat de student op tijd contact met hen zoekt. Niet afwachten tot er problemen ontstaan, maar die juist vóór zijn. Nu hoor ik wel eens dat eerstejaars het juist prettig vinden met ‘een schone lei’ te beginnen op een nieuwe school, zonder ‘etiket’ van de middelbare school. Dat begrijp ik heel goed. Maar toch… een hbo of universiteit wil en kan helpen als de student zelf om hulp vraagt. Niet eerder. En studentendecanen hebben zwijgplicht, de docenten zullen het niet horen als er contact is met de studentendecaan. Ook ouders worden hierover niet ingelicht.

Wat kunnen ouders van een student met ADHD doen?

Aan ouders adviseer ik om, al voor de studie aanvangt, uit te zoeken wie de studieadviseur of studieloopbaanbegeleider is van uw kind. Zoek ook de contactadressen van de studentendecaan en de studentenpsycholoog. Dan kunt u meteen, als het nodig is, zeggen tegen uw kind dat hij met ‘die en die’ contact op moet nemen.
Vergelijk ook opleidingen met elkaar op het gebied van begeleiding, bestudeer de studiebijsluiter van de opleiding zorgvuldig. Maar laat uiteraard de studiekeuze over aan uw kind. U kunt hooguit adviseren een instelling te kiezen waar er goede begeleiding is.

Meer lezen…

Studiekeuze als je kind een belemmering heeft
Vergelijk de mogelijkheden als je kind een handicap of belemmering heeft
Studeren als je een ziekte hebt
Je studiekeuze niet laten beperken door een ziekte
Studeren met een ziekte of beperking, naar een inclusief onderwijs
Als je kind extra zorg nodig heeft
Studiestress voorkomen… zoek hulp
Studeren met ADHD
Gefeliciteerd, je hebt ADHD
Denk in oplossingen als studeren stroef verloopt
Autisme en studeren
Studenten met belemmering beter begrepen
Toelage voor studenten met een belemmering