Studiekeuze en waarom dat zo lastig is

Het NRC heeft deze maand een interessante studiekeuzespecial uitgebracht. Boven het hoofdartikel van Maarten Huygen staat de treffende titel: ‘Waarom de juiste studie vinden zo lastig is.‘ Ik reageer op een aantal zaken die in het artikel besproken worden. Studiekeuze en waarom dat zo lastig is… een paar tips voor (aanstaande) studenten en ouders.

Studiekeuze en waarom dat zo lastig is, vader en dochter op een Open Dag

Cijfers over studeren op hogeschool of universiteit

Het NRC geeft allereerst cijfers. ‘81.800 studenten meldden zich in 2017 aan voor een universitaire bachelorstudie. Dat is 11% meer dan het jaar ervoor. 151.000 studenten meldden zich bij een hogeschool. Dat is 4,7% meer. 
Veranderen van studie komt veel voor. 17% van de studenten doet dit. Er is ook veel uitval. In totaal stopt of switcht bijna eenderde van de eerstejaars.’

Zoek op hoeveel uitval er precies is

Mijn opmerking naar aanleiding van deze cijfers: Op de site van het ministerie Studiekeuze123 kun je vinden bij ‘feiten en cijfers’ hoe hoog de uitval is per opleiding. Heel zinvol om dit uit te zoeken. Er zijn opleidingen waar de uitval veel hoger is en ook opleidingen waar haast niemend uitvalt.

Groeipijn, niet overal

Elk jaar groeien de universiteiten. Dat heeft te maken met de leeftijdsopbouw van onze bevolking en met de toegenomen belangstelling voor studeren aan een universiteit. De Keuzegids vergelijkt elk jaar alle (universitaire) opleidingen. Zij beoordelen ook hoe goed (of hoe slecht) een  universiteit omgaat met deze groei. Er zijn grote verschillen. Sommige universiteiten kunnen hun kwaliteit handhaven, andere universiteiten hebben hier moeite mee.

Teveel keuze

Het hoofdartikel in de studiekeuzespecial van het NRC begint met de opmerking van studiekeuzeprofessional Guido Cobelens dat de keuze ook wel heel erg groot is. Met name voor studenten die eigenlijk wel alle richtingen uit zouden kunnen is dit een probleem. Dit type studiekiezers dat niet tot een keuze kan komen herken ik. Maar ik zie ook diverse andere problemen en belemmeringen bij jongeren (zie ‘mijn kind kan niet kiezen‘). Cobelens stimuleert ouders hun kind ervaringen op te laten doen die helpen bij het proces van zelfontdekking. ‘Een bijbaan kan al helpen’, stelt hij. Ook andere studiekeuzeprofessionals, decanen en het ministerie hebben praktische tips voor ouders en studenten. Ik heb die samengevat in 10 tips bij studiekeuze.

Carrière

Jongeren kiezen steeds vaker carrièrebewust, zegt Didier Fouarge van het ROA. ‘Als je een studie kiest waar weinig vraag naar is, moet je beseffen dat je een risico neemt.’ Hij zegt dat veel mensen in dit geval soms een andere richting op (moeten) gaan of op een functie onder hun niveau solliciteren. Jeany Slijper, universiteit Leiden, vindt dat het toekomstig beroep niet het belangrijkste motief voor een studiekeuze moet zijn. Iemand die gaat studeren ontwikkelt zich vaak tijdens de studiejaren, hij of zij kan een heel andere persoon zijn geworden. Bovendien hebben jongeren vaak geen duidelijke voorstelling van een beroep.

Laat je niet leiden door baankansen

Studiekeuze en waarom dat zo lastig is? Een jongere kan vaak niet overzien wat hij over vijf of zes jaar wil met zijn leven. En laten we eerlijk zijn, wie kan dat wel? Je verandert zelf (gelukkig) met de jaren en de wereld om je heen ook. Alle banen zoals we die nu kennen zullen veranderen, er komen banen bij en er zullen banen verdwijnen. De jongere van nu zal na afstuderen nog 50 jaar werken. Niemand kan overzien hoe de wereld er dan uitziet.

De perfectie studie bestaat niet

De perfecte studie kun je niet vinden, zo stelt ook Jeany. Met name in het eerste studiejaar gaan veel studenten twijfelen.
Tijdens het eerste studiejaar heeft een student vooral brede basisvakken. Dat zijn vaak vakken die nog erg op de middelbareschoolvakken lijken. Later ga je je meer specialiseren en kun je in de vrije keuzeruimte je opleiding meer ‘op maat maken’. Die brede basis is lastig maar ook nuttig. Veel afgestudeerden gaan iets anders doen na afstuderen, maar velen blijven wel binnen hetzelfde vakgebied of interessegebied. Brede kennis is dan belangrijk.
Heel wat studenten twijfelen lang over hun studiekeuze. Maar naarmate je verder komt in de studie ontdek je steeds beter wat bij je past. Lees ook het verhaal van Joost Mostert hierover.

“Door je binnen je opleiding te ontwikkelen kom je steeds een stapje dichter bij wat je werkelijk wilt”. Joost Mostert

Studeren loont

Zoals ook in het artikel van NRC staat: ‘studeren loont’. ‘De groep inkomens boven de 45.000 euro bestaat vooral uit universitair afgestudeerden’. Er is nog een ander aspect. Kennis wordt al snel vergeten, maar de vaardigheden die je leert tijdens je studie neem je je leven mee. Didier: ‘De werkgelegenheid is het sterkst gegroeid in beroepen met een hoog niveau van probleemoplossend vermogen en computergebruik. Ook in beroepen waar sociale vaardigheden van belang zijn, groeide de werkgelegenheid.’

Studeren is meer dan studeren alleen

Studenten benadrukken heel vaak dat hun studie niet alleen waardevol is om kennis op te doen. Juist het steeds beter leren ontdekken wie ze zijn, wat ze willen, wat ze kunnen… dat vinden ze heel waardevol. Ze komen op de universiteit of hogeschool in aanraking met heel andere leefwijzen en andere gedachten. Ze leren ook andere denkwijzen begrijpen en waarderen. Studenten leren creatief naar de wereld te kijken. Deze vaardigheden zijn voor de rest van je leven belangrijk. Volgens de OECD (zie NRC) heeft eenderde van de werkende Nederlanders een baan waar hij of zij niet voor is opgeleid. Dat aantal zal alleen maar toenemen. Een brede opleiding met aandacht voor het ontwikkelen van vaardigheden wordt steeds belangrijker. ‘Wat wil je later worden?’ is een vraag die steeds lastiger te beantwoorden is. Studiekeuze en waarom dat zo lastig is? Je kunt onmogelijk overzien welk beroep je de komende 50 jaar zult hebben en hoe het werk er dan uitziet.

Studiekeuze en waarom dat zo lastig is

Die onzekerheid maakt studiekeuze daarmee niet makkelijker. Ik vind het ook heel moeilijk een vraag naar baankansen te beantwoorden.
Het is wel mogelijk om de baankansen van nu en de directe toekomst op te zoeken in de Keuzegids. Maar niemand kan voorspellen hoe de arbeidsmarkt zich de komende decennia zal ontwikkelen.
Wel zie ik dat mensen die van baan veranderen, toch vaak blijven werken binnen een bepaald thema. Weet je van jezelf dat je graag met mensen werkt, dan zal dat je leven lang wel zo blijven. Misschien ben je 10 jaar leraar, vervolgens 10 jaar adviseur en dan weer 10 jaar manager… je bljft met mensen werken.
Mijn advies: kies een interessegebied dat je ligt, kies een studie die je interessant lijkt en groei, niet alleen tijdens je studie maar een leven lang.

Hermien Miltenburg, oudervoorlichter