Waarom veel studenten stoppen met de studie
Door Daniëlle Vogels
Waarom stoppen veel studenten in het eerste jaar? Wanneer is een studiestop niet erg? Hoe kun je de kans op een studiestop verkleinen? Belangrijk om te weten voor iedereen die bezig is met studiekeuze en iedereen die jongeren begeleidt bij studiekeuze. Goed om ook alvast te weten: wat kun je doen bij twijfels of problemen tijdens de studie?
Hoeveel studenten stoppen met de studie?
In het eerste jaar van hbo’s en universiteiten stopt gemiddeld bijna 1 op 3 studenten. Dit cijfer is al jaren ongeveer hetzelfde, blijkt uit cijfers van het ministerie van Onderwijs. Tijdens corona stopten er tijdelijk iets minder, waarschijnlijk onder meer doordat toen de norm voor het bindend studieadvies werd verlaagd.
Let op: het percentage eerstejaars dat stopt verschilt erg per opleiding. Een hoger percentage kan komen doordat een opleiding vaker wordt gekozen door studiekiezers die zich minder goed oriënteren, maar dit heeft ook vaak te maken met de kwaliteit van een opleiding. Belangrijk om hiernaar te kijken bij studiekeuze en uitvalcijfers van opleidingen te vergelijken.
Wat doen jongeren die stoppen?
Het grootste deel van de studenten die stoppen hebben een gedeeltelijk tussenjaar en starten het volgende collegejaar met een andere studie. Dit heet switchen. In 2022/2023 deed dit 18,5% van de stoppers, blijkt uit de laatste cijfers. Daarnaast was er 12,5% uitval. Deze jongeren schreven het volgende studiejaar niet in voor een opleiding aan hbo of universiteit en haalden niet binnen 2 jaar daarna een diploma.
Van de hbo studenten die uitvallen start 18% het jaar daarop met een mbo opleiding. 23% start na nog een of meer tussenjaren met een andere hbo opleiding. Van de rest is onbekend wat zij gaan doen. Volgens het ministerie zijn zij hoogstwaarschijnlijk gaan werken, of vertrokken naar het buitenland.
Bijna een kwart van de universitair studenten die uitvielen startte na nog een of enkele tussenjaren alsnog met een andere studie. Van ruim driekwart is onbekend wat zij gingen doen.
Is een studiestop erg?
Een studiestop kan grote financiële gevolgen hebben als je daarna niet meer of te laat weer gaat studeren. Omdat er een diplomatermijn is. Dit betekent dat als je niet binnen 10 jaar nadat je bent gestart met een opleiding het diploma haalt, moet terugbetalen wat je hebt gekregen aan studiefinanciering, met rente.
Switchen zorgt meestal voor vertraging. Ook studievertraging kost geld. afhankelijk van de hoeveelheid opgelopen vertraging. Van veel studenten die switchten van studie hoor ik dat zij rond de studiestop een moeilijke periode doormaakten. Vaak omdat zij het een lastig besluit vonden om te stoppen en het spannend vonden om hun twijfels te bespreken met begeleiders en hun ouders/verzorgers.
In de tijd tussen de stop en de start met een nieuwe opleiding deden de meesten betaald werk en voelden ze zich onzeker over hun nieuwe studiekeuze. Maar terugkijkend vinden ze het niet erg dat ze zijn geswitcht. Omdat ze hiervan ook hebben geleerd.
Waarom studenten stoppen met de studie
Veel studiestops waren niet nodig geweest, is af te leiden uit enquêtes. De belangrijkste redenen voor een ‘verkeerde studiekeuze’ (zie pagina 27 in dit rapport) zijn:
- de verwachting is niet uitgekomen (48%)
- de manier van onderwijs sloot niet aan (34%)
- onvoldoende motivatie (34%)
- niet thuis voelen (28%)
Kans op een studiestop verkleinen
De kans dat de verwachting van een opleiding niet uitkomt en dat de manier van onderwijs niet aansluit, is makkelijk te verkleinen door je in enkele opleidingen die je interessant lijken goed te verdiepen. De kans dat je niet thuis zult voelen is het best te verkleinen door deel te nemen aan een meeloopdag.
Onvoldoende motivatie kan verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld doordat de inhoud van de studie, de sfeer of manier van onderwijs tegenvalt. Er zijn studenten die stoppen omdat ze op en neer reizen naar de campus te zwaar vinden. En er zijn jongeren die eigenlijk (nog) geen zin hadden in studeren, maar toch zijn gestart.
Een voorkeur voor een bepaalde studie betekent niet altijd dat er sprake is van een sterke motivatie. Daarom is het belangrijk om te praten over studiemotivatie en te kijken naar risico’s en mogelijkheden van een tussenjaar.
Twijfels tijdens de studie?
Ben je al gestart met een studie, of is jouw kind al gestart, en zijn er problemen of twijfels, blijft daar dan niet mee lopen. Neem contact op met de studieadviseur. Deze is er niet voor ouders/verzorgers, maar je kunt je kind hier wel op wijzen. Elke studie heeft een studieadviseur die graag en kosteloos helpt of kan doorverwijzen.
Op hbo’s en univesiteiten zijn veel vormen van gratis hulp beschikbaar. De studieadviseur weet welke hulp er beschikbaar is, wat keuzemogelijkheden binnen en na de studie zijn, en kan als je dat wilt ook helpen om met zo min mogelijk vertraging te switchen naar een andere opleiding.