Druk door de verwachtingen van ouders
Door Hermien Miltenburg
Uit een peiling van ‘Studiekeuze123’ onder 1060 studiekiezers komt onder andere naar voren dat jongeren studiekeuzestress hebben door onzekerheid. Maar er is ook druk door de verwachtingen van ouders. Ook bij studenten. Bavo Hopman, studentencoach en vader, gaat hier nader op in.
Het beste voor je kind
Over het algemeen willen ouders het beste voor hun kind. Het lijkt me aannemelijk dat dat ook altijd al zo is geweest. Vroegere generaties kinderen traden vaak in de voetsporen van hun ouders, soms zelfs in meerdere generaties. Als je (groot-)vader boer, visser of soldaat was, dan werden hun kinderen dat ook. En huisvrouw was gedurende vele eeuwen de meest voor de hand liggende optie voor jonge vrouwen. In onze tijd zijn er eindeloos veel meer keuzemogelijkheden. Die maken de keuze natuurlijk ook moeilijker. Daarbovenop komen de persoonlijke en maatschappelijke verwachtingen. En natuurlijk de veranderde omstandigheden voor jongeren. Daarin schuilt misschien een valkuil: jongeren worden opgejaagd en jagen zichzelf op. Daarnaast ervaren ze druk door de verwachtingen van ouders.
De winnaarsdroom
We leven in een hypermoderne samenleving[1] waarin het lijkt of ieder individu zich succesvol kan ontwikkelen: “succes is een keuze!” Het volmaaktheids- en maakbaarheidsdenken en de ‘leukcultuur’ vieren hoogtij. De samenleving biedt iedereen de kans om succesvol te zijn, en daarom moet je ook het beste van je leven maken. Iedereen kan uitblinken! Dat legt een grote druk op jongeren. Want als dat uitblinken niet lukt dan hebben ze gefaald!
Grote dromen
Zowel ouders als kinderen hebben grote dromen. Iedereen wil supergoede relaties, de leukste dingen meemaken. We willen bovengemiddeld presteren, het verschil maken en veel geld verdienen. Onze welvaart en de technologische ontwikkelingen suggereren dat die droom binnenkort waarheid kan worden. De belofte van een nieuwe zonnige wereld zonder schaduwzijden rukt op. Zo rapporteert iedereen aan iedereen via social media de leukste belevenissen en de mooiste successen. Een continue stroom ‘likes’ is de meest waarschijnlijke feedback. In welke bubble leven we en willen we leven? Welke druk leggen studiekiezers en studenten zichzelf op? Bovenop de druk door verwachtingen van ouders?
De werkelijkheid
Als we daar iets kritischer of nuchterder naar kijken dan zouden we kunnen zien dat die droom een illusie is. En versta me niet verkeerd, er is niets mis met mooie dromen. Sterker nog: laten we allemaal dromen van een betere wereld. Die dromen kunnen ons enorm inspireren! Maar laten we alleen wel het onderscheid blijven maken tussen de droom en de werkelijkheid. We kunnen nu eenmaal niet allemaal altijd de beste zijn. Sterker nog, er kan er maar één de beste zijn. Het leven is niet alleen maar leuk, want er is ook pijn en mislukking en verlies. In relaties moet je altijd geven en nemen, groeien gaat met vallen en opstaan. Er is geen zomer zonder winter. Dus kun je beter leren vallen, omgaan met tegenslagen of verdriet, durven falen, en loslaten dat je de beste moet zijn. Gezond en ontspannen leven zijn betere voorspellers van duurzame groei dan perfectionisme en faalangst.
Ontspannen naast je studie is ook heel belangrijk
Wat betekent dit concreet voor ouders?
Onze cultuur laat zich niet zo snel veranderen. Ouders die het beste voor hun kind willen kunnen nog eens goed naar hun kind kijken en luisteren. Hoe staan ze er voor en waar willen ze naar toe? Hoe gaan ze om met alles wat er is. Kunnen ze focussen? Wat moeten ze nog leren? Hebben ze reële verwachtingen en een reële kijk op de eigen mogelijkheden en verlangens? Kan uw kind zich voldoende ontspannen? Slaapt hij of zij goed? Of is uw kind vaak moe? Hebben uw kinderen een goede vriendenkring? Doen ze aan sport, komen ze voldoende buiten? Kunnen ze verstandig met technologie en middelen omgaan? Kunnen ze zichzelf zijn en het eigen spoor volgen? En zeker niet onbelangrijk: kunnen ze met vragen en problemen bij wijze mensen terecht? Een gesprek over deze zaken kan soms veel ophelderen, voor u als ouder maar ook voor de jongere zelf.
Wat betekent dit concreet voor studiekiezers en studenten?
Als (aanstaande) student zit je nog volop in de ontwikkeling naar volwassenheid. Laat je niet gek maken en maak jezelf niet gek. Uiteindelijk moet je een plek vinden en leren omgaan met de omstandigheden waarin je verkeert. Ook bij tegenwind, ook offline. In een complexe situatie kan het je helpen om van je eigen voorkeuren en mogelijkheden uit te gaan in plaats van allerlei (irreële) verwachtingen als ijkpunt te nemen. Focus op wat je belangrijk vindt, maak je eigen afwegingen en keuzes. Besteed tijd aan je persoonlijke ontwikkeling. Die hoeft niet klaar te zijn aan het einde van de studie. Een student moet aandacht geven aan balans en ontspanning, slaap en gezondheid, zelfzorg. Ook een student moet de techbalans in de gaten houden. Het zijn de basale, natuurlijke dingen om je stapsgewijs op een gezonde en duurzame manier te ontwikkelen. Tip voor studenten en studiekiezers: leg de lat op een hoogte waarop je op een ontspannen manier succesvol kunt zijn en ga uit van je eigen kwaliteiten en mogelijkheden. En voorkom druk door de verwachtingen van ouders. Uiteindelijk willen ze het beste voor hun kind. Zeker niet dat een studiekiezer ten onder gaat aan hun verwachtingen en ambities.
[1] vgl Buijs, Verbrugge en van Baardewijk. Postmodernisme Hypermodern. Essay in Trouw, 1-12-2018
Druk door de verwachtingen van ouders
Vaak zal het onbewust zijn.. maar u hebt verwachtingen ten aanzien van uw kind… Kan uw kind die verwachtingen waarmaken? Het is een vraag die ik mezelf als ouder voortdurend probeer te stellen. Want ook ik heb verwachtingen ten aanzien van mijn kinderen. Maar bovenal, meer nog dan succes, wens ik mijn kinderen een gelukkig leven. En dat zal voor alle ouders het uiteindelijke doel zijn.
Lees ook: