Zwerven van de ene opleiding naar de andere

Het beeld is dat alle leerlingen na havo of vwo gaan studeren. De werkelijkheid is anders. Maar 81 % van de scholieren gaat meteen studeren. De anderen kiezen voor een tussenjaar of gaan meteen werken. Van de jongeren die gaan studeren stopt een-derde tijdens het eerste studiejaar of haalt het Bindend Studieadvies niet. Kortom: het is lastig een goede stap te maken na je havo of vwo. Ik ken heel wat jongeren die na hun middelbare school zwerven van de ene opleiding naar de andere.

9% van de jongeren kiest voor werken na havo of vwo, 10% voor een tussenjaar

‘Last minute’ aanmeldingen

Tot mijn verbazing zijn er studenten die al na een paar weken stoppen met hun studie. Deze mensen zeggen heel vaak: ‘ik heb te weinig tijd besteed aan mijn studiekeuzeproces’, ‘de studie was anders dan ik dacht’, ‘ik was toch niet zo gemotiveerd voor deze studie’. Opvallend vaak hebben deze studenten zich ook nog nét in de laatste week van april aangemeld voor een studie. Vaak is dat ook een beetje omdat ze ‘van het gezeur’ of willen zijn. Het ‘gezeur’ van de ouders, van de decaan en het gezeur van het stemmetje in zichzelf… wat ga je doen na je eindexamen?

Wat gebeurt er in het eerste studiejaar?

Studiekiezers zijn vaak al blij als ze weten WAT ze willen studeren. Maar het is ook belangrijk dat ze kijken naar HOE de studie is georganiseerd. Krijg je veel theorie of juist praktijk? Werk je in groepjes of krijg je veel hoorcollege? Welke vakken krijg je in het eerste studiejaar? Het is niet voldoende alleen naar leuke praatjes op Open Dagen te luisteren. Een studie kiezen is niet een soort snoepwinkel waar je het lekkertje snoepje uit kunt kiezen.
Het is ook belangrijk te kijken naar de ‘zakelijke’ van een opleiding. Hoe waarderen ouderejaars deze opleiding? Al deze gegevens zijn goed te vinden in de Nationale Studentenenquête, in de Keuzegids of op een studiekeuzesite.  Een studiekiezer moet vooral ook eens kijken naar het lesprogramma van het eerste studiejaar. Daarin worden vooral basisvakken gegeven, en dat is niet het meest uitdagende. Kijkt uw zoon of dochter hier niet naar? Wijs hem of haar dan de weg. Uiteraard ligt de verantwoordelijkheid van de studiekeuze bij de student, maar als ouder kunt u weg een beetje wijzen op interessante informatie die er echt toe doet.

Een studie kiezen is niet een soort snoepwinkel waar je het lekkertje snoepje uit kunt kiezen.

Als het misgaat in het eerste studiejaar

Wij adviseren studenten die in het eerste studiejaar moeten of willen stoppen vooral heel goed te onderzoeken wat er verkeerd is gegaan. Dan leer je iets van je ‘fouten’. Twee keer stoppen met een studie of zwerven van de ene opleiding naar de andere is niet iets waar je gelukkiger van wordt. De studieadviseur of studieloopbaanbegeleider is in dit geval het eerste aanspreekpunt. Maar u als ouder kunt de student ook helpen door het stellen van vragen… wat maakte dat deze studie de verkeerde was… En vooral… stimuleer uw kind heel goed na te denken over de toekomst. De verkeerde studie kiezen is jammer, maar je kunt er wel van leren.

Besluit een student te stoppen met de opleiding? Jammer, maar ga niet zwerven van de ene opleiding naar de andere. Denk na over wat er tegenviel en vooral ook… denk goed na welke toekomst wél goed bij je past.

Het komt (bijna) altijd goed

Natuurlijk is het akelig als je als ouder ziet dat je kind gaat zwerven van de ene opleiding naar de andere. Ik heb dat zelf ook meegemaakt. Maar het komt uiteindelijk (bijna) altijd goed. Verreweg de meeste jongeren vinden hun weg echt wel. Dat is soms wel een andere weg dan u als ouder had gedacht… en er is ook echt niet altijd een diploma van een hbo of universiteit aan het eind van deze weg. Maar het komt wel (bijna) altijd goed.
Voor ouders met een kind dat gaat zwerven van de ene opleiding naar de andere heb ik wel een paar tips:

• Houd uw kind een spiegel voor, praat over wat u ziet aan zijn of haar gedrag
• Wijs uw kind op de ‘hulptroepen‘ op de hogeschool of universiteit
• Help uw kind te ontdekken wat er verkeerd ging
• Stimuleer uw kind goed na te denken over de toekomst.
• Opnieuw studeren? Dan doet de student er goed aan te praten met zijn (ex.) studieadviseur, zijn (ex.) schooldecaan of een studiekeuzeprofessional
• Werken na havo of vwo?  Een tussenjaar? Sluit deze mogelijkheden niet uit
• (Moeten) Stoppen met de studie voelt als falen. Zorg dat u er vooral als ouder bent voor uw kind
• Maar ga vooral niet pamperen, wijs uw kind op zijn eigen verantwoordelijkheid
• Voorkom dat uw kind alsmaar blijft zwerven van de ene opleiding naar de andere. Geef aan dat hij wel een keer echt iets aan moet pakken.

Praat met andere ouders

Op het gemiddelde verjaardagsfeestje praten ouders uitsluitend over de successen van hun kinderen. Maar praat ook eens op een rustig moment met andere ouders over wat er niet goed gaat. Ik heb daar als ouder veel aan gehad, vooral toen ik merkte dat mijn kind ging zwerven van de ene opleiding naar de andere. Zo’n gesprek had ook Feike Klomp, journalist en vader van twee jongvolwassen zoons met Rita Weeda en haar dochter Marleen.

Bewandel je eigen pad

Heel wat ouders zeggen tegen hun kinderen: Okay, je hebt je diploma uit het voortgezet onderwijs in the pocket, geef je maar vast op voor een vervolgstudie. Je mag nog even genieten van een warme zomer, maar vanaf september sta je weer in de startblokken voor de ‘grote wereld van de vervolgstudie’. Dat deed ik als vader ook…
Moeder Rita Weeda, weet inmiddels beter. De realiteit is een stuk weerbarstiger. Haar dochter Marleen zwierf van de ene opleiding naar de andere. Jarenlang was ze zoekende. Toch heeft zij uiteindelijk haar plek gevonden. Rita is politica. Jarenlang was ze wethouder, nu gemeenteraadslid. Aan ambities bij Rita geen gebrek. 

Moeder: Studiekeuze gedoe

Maar Rita is natuurlijk daarnaast ook gewoon moeder. Of je nu politica bent of niet, ‘studiekeuze gedoe’ komt in de beste gezinnen voor: “Zeker. Nadat Marleen destijds haar vwo-diploma op zak had, we woonden toen nog in Amsterdam, besloot ze op haar 19^e de studie Politicologie te gaan volgen. Dat kwam ongetwijfeld omdat ze mij als voorbeeld zag. Ze schreef zich als een speer in maar haakte al snel af.” Moeder en dochter spraken er vaak over. Marleen ging op kamers. ,,Natuurlijk ging het gesprek door. Wat zou Marleen leuk/interessant vinden? Ze pakte daarna verschillende studies en opleidingen op, maar die waren altijd van korte duur. Ze ging zwerven van de ene opleiding naar de andere. Ik had soms het idee dat ze studeren op zich niet zo prettig vond.”

Dochter: zoektocht, zwerven van de ene opleiding naar de andere

Marleen zelf over haar levensweg: “Ik wilde eigenlijk communicatiewetenschappen gaan studeren, maar ik merkte al vrij snel dat studeren gewoon niet mijn ding was. Dat puur theoretisch, het trok me niet. Ik miste blijkbaar de praktische kant. Op mijn 21^e besloot ik om te gaan werken. Ik kwam in de horeca terecht. Dat vond ik leuk. Die dynamiek. Op een gegeven moment leek ik wel een soort ‘barpsycholoog’. Mensen vertellen alles aan je. Daarnaast heb ik met een soort verwondering gekeken naar het nachtleven van mensen. Hoe apart ze zich dan kunnen gedragen. Zelfs zonder alcohol op. Bizar soms.”

Leerproces

Toch zette dat haar aan het denken. “Zou een mix van creativiteit en psychologie niet wat zijn? Ik besloot om iets met interieur en styling te gaan doen. Dat leek logisch, maar op mijn 25^e raakte ik zwanger. Ik stopte met de opleiding. Op mijn 27^e nam ik het besluit om de kappersopleiding te gaan doen. Mijn motivatie: ik wilde mensen mooier maken. Het bleek echt mijn ding. Voelde me als een vis in het water. Op een gegeven moment gaf ik trainingen en workshops aan medewerkers. Ik vond het tof: het uiterlijk en innerlijk samenbrengen. Blijkbaar had ik dat uit de ‘horecatijd’ meegenomen.”

Bestemming

Via de rol als ‘bar-psycholoog’ en ‘kappersstoel-psycholoog’ ben ik me gaan richten op het coachen en trainen. Dat leidde weer tot het coachen en trainen van mensen met paarden. “Dat doe ik nog steeds met veel plezier. Paarden hebben geen vooroordelen en geven de meest eerlijke feedback.” En ze meldt nog een ontwikkeling. Samen met haar broer en twee andere collega’s runt ze een start-up. “Wij ontwikkelen kort gezegd online platforms. Hier kan ik mijn creativiteit goed in kwijt. O ja, en ik knip ook af en toe nog steeds wat vaste klanten”, besluit ze haar boeiende levensverhaal in een notendop.

Iets meer ondersteuning en acceptatie bij ‘het leven’ als leerweg en ‘het op een andere manier doen’, zou cool zijn, Marleen

Je invloed als ouder is beperkt

Marleen is via heel veel omwegen en zwerven van de ene opleiding naar de andere toch op de plek waar ze wil zijn. Ze doet de dingen waar ze achterstaat en haar energie naar anderen over kan brengen. Als ouder heb je maar deels invloed op wat je kinderen gaan doen. Rita: “Ik vind het mooi hoe dingen kunnen lopen. Ze heeft haar eigen weg gekozen en doet wat ze leuk vindt. Daar gaat het om.”

Marleen: “Moraal van het verhaal: Een leven lang leren-mentaliteit helpt. De ‘juiste’ studiekeuze is niet iets waar we ons blind op moeten staren en dat doen we nu wel een beetje. Iets meer ondersteuning en acceptatie bij ‘het leven’ als leerweg en ‘het op een andere manier doen’, zou cool zijn. Dat ontbreekt er tot nog toe helaas een beetje aan.”
Feike Klomp

Tip: kijk naar het filmpje van 2 studenten die met hun ouders terugblikken op hun studiekeuze.